O eDNA
Czym jest eDNA?
Definicja i pochodzenie eDNA
Środowiskowe DNA, znane również jako eDNA (z ang. environmental DNA), to materiał genetyczny organizmów, który trafia do otoczenia – wody, gleby, osadów dennych, powietrza czy śniegu. Źródłem eDNA mogą być m.in. odchody, skóra, śluz, mocz, gamety, a także procesy rozkładu. Dzięki analizie próbek środowiskowych możemy określić jakie gatunki występują w danym ekosystemie, bez potrzeby ich bezpośredniej obserwacji czy odławiania.
Wykorzystanie analiz eDNA
Analiza eDNA pozwala na potwierdzenie obecności konkretnego gatunku w danym siedlisku oraz identyfikację wielu gatunków z jednej próbki. Metoda ta znajduje szerokie zastosowanie w inwentaryzacjach przyrodniczych, wczesnym wykrywaniu gatunków inwazyjnych, a także w weryfikacji obecności gatunków rzadkich, chronionych, kryptycznych bądź trudnych do schwytania.
Trwałość eDNA
W ekosystemach wodnych eDNA zazwyczaj ulega degradacji w ciągu kilku dni od uwolnienia, jednak tempo tego procesu zależy od warunków hydrologicznych i składu chemicznego wody. Szybki rozkład sprawia, że jego wykrycie wymaga zastosowania odpowiednich metod poboru i analizy próbek, które umożliwiają wyizolowanie i amplifikację nawet niewielkich ilości dostępnego materiału genetycznego. Krótka trwałość eDNA oznacza, że jego wykrycie wskazuje na niedawną obecność organizmu, a nie jego historyczne występowanie. Jeśli eDNA danego gatunku zostaje wykryte w próbce, oznacza to, że organizm musiał przebywać w tym miejscu stosunkowo niedawno. Nie można więc na tej podstawie stwierdzić, że dany gatunek występował tam kilka miesięcy wcześniej, ponieważ w tym czasie jego materiał genetyczny najprawdopodobniej uległ już całkowitej degradacji.
Zalety i wady analizy eDNA
- Nieinwazyjność metody – analiza eDNA pozwala na wykrycie obecności organizmów bez konieczności ich chwytania czy odławiania. Jest to szczególnie istotne w przypadku gatunków chronionych i rzadkich.
- Wysoka efektywność czasowa i kosztowa – metoda sprawdza się w przypadku gatunków trudnych do schwytania lub występujących w niewielkim zagęszczeniu, pozwalając na znaczną oszczędność czasu i kosztów badań terenowych. Wyniki można uzyskać nawet w 48 godzin od pobrania próbki.
- Dokładność i precyzja – analiza eDNA niemal całkowicie eliminuje błędy w identyfikacji taksonów. Jest szczególnie przydatna tam, gdzie tradycyjne rozpoznawanie gatunków na podstawie cech morfologicznych jest niemożliwe lub bardzo trudne.
- Wysoka czułość – nawet śladowe ilości DNA w próbce mogą potwierdzić obecność gatunku w siedlisku, co sprawia, że metoda jest niezwykle skuteczna w wykrywaniu rzadkich organizmów.
- Wiarygodność wyników – wykrycie eDNA oznacza niedawną obecność organizmu w danym środowisku. Dzięki szybkiemu rozkładowi DNA w wodzie możemy mieć pewność, że analizowany organizm znajdował się tam stosunkowo niedawno.
- Brak danych o cechach osobników – metoda nie dostarcza informacji o wieku, płci czy kondycji osobników danego gatunku, a jedynie o ich obecności lub braku w środowisku.
- Możliwość kontaminacji próbek – analiza eDNA jest bardzo czuła, dlatego nawet niewielkie zanieczyszczenie próbki obcym DNA (np. poprzez przeniesienie z innych zbiorników na odzieży, sprzęcie lub w wyniku kontaktu z nieodpowiednio oczyszczonymi narzędziami) może prowadzić do fałszywie pozytywnych wyników. Aby uniknąć takich sytuacji, zalecamy skorzystanie z usług naszego przeszkolonego zespołu, który pobiera próbki zgodnie z rygorystycznymi procedurami, zapewniając wysoką jakość analiz.
- Problemy z identyfikacją hybryd – ze względu na niewielką zmienność genetyczną analiza eDNA może być nieskuteczna w przypadku precyzyjnego wykrycia hybryd.
Pracownia Badańi Analiz Przyrodniczych
Oszczędzaj pieniądze i czas współpracując z profesjonalistami.
